Баъзе нишонахои пайравй аз Мавлавй дар ашъори Фарзона

Баъди мурдан устухонам хамчу нои Мавлавй

Мебарорад бонги ёху, ишк омад, ишк рафт.
Фарзона аз зумраи хамон шоирони имрузи точик аст, ки эчодкорони навгаро шинохта шудаанд. Навпардозихои у асосан дар боби мазмун, тасовир ва колабхои шеърй махсус аст. Гузашта аз ин, шоира дар аксари шеърхояш бо истифода аз баъзе калимахо ва истилохоти илмй, техникй ва замонавй тархи чехраи замонро дар шеъри худаш офаридааст.
Хангоми хондани ашъори Фарзона эхсос мекунем, ки аз байни шоирони порсигу бештар аз Мавлавй таъсир пазируфтааст. Худи шоира дар мавриди шахсияти ормониаш дар каламрави шеър чунин мегуяд: «Мавлавии Балхй, ки хеч наметавонам бузургиашро муайян кунам.. Ба пиндори ман хачми рухи як инсони нобига хам харгиз ба ин фарохй нест. Умуман, ман дар дунё шоиреро ба ин вусъат ва масохат надидаам…»
Таъсирпазирй аз ашъори гуворои Чалолуддини Балхии Румй гохо дар мазмун, гохо дар услуб ва тарзи баён ифода ёфтааст.Шоира ба дарёфти рухи Мавлавй аз рохи такопуи рухонй расидааст. Нақши ин такопуи рўхй дар паи пайдо кардани рози офариниш ва худй хануз дар ғазалхои девони якуми шоир падидор аст:
На зи тахтам, на зи фавкам, на зи юмнам , на зи юср,
На зи хокам, на зи бодам, на зи оташ, на аз об. 
Кахрамони лирикии шоира ба маърифати Худо аз рохи ислом расидааст(Рухи саҳар тавофи гули сурх мекунад,Рухе, ки бар хакикати ислом мерасад.) ва идрок намудааст, ки начот аз ёри илохист. Хакикати илохиро мехохад дар худаш пайдо кунад. Ишк ба у чунон кудрат додаст, ки чуръат пайдо намудааст то бигуяд:
Болам деху авчам бубар, то ишк варзам бо Худо,
Эй, ки чавонй додай дар олами пире маро.  
Барои Мавлавй дил тарчумони забони маъшук аст:
Миёни орифу маъруф ин дил,
Хамегардад ба сони тарчумоне. 
Кахрамони лирикии Фарзона низ мехохад мисоли оина байни ошику маъшук тарчумонй кунад:
Оинаам, ки байни туву ту нишастаам,
Бигзор то ҳамеша чунин тарчумон шавам. 
Аммо таъсири хаёти моддй бар у ногузир аст ва хаёти дугонае дорад дар олами моддиву маънавй:
Дар байни руху чисм хаётам дугона аст,
Ишкам зи рух рох надорад ба пайкарам. 
Миёни газалҳои Фарзона миқдори зиёди ғазалҳое вомехуранд, ки хам аз чихати забон ва хам аз чихати диди шоирона мавлавиоханг хастанд ва дар онхо шури мавлавиёна эхсос мешавад. Дар ин хангом суханхо бо зарбу пурэхсос, мусикой ва раксбарангез мерезанд; такрорхо, тазодхо, шуморхо, муродифхо ин охангро таквият дода, ба хонанда шавку завк ато мекунанд:
Ман, ки дарахти шабам, меваи мохам бидех,
В-ар шафакогуштаам, буи сабохам бидех.
Руди равонам, вале бесарупо меравам,
Рост магу, кач магу, рухаму рохам бидех.
Бар хадару ройгон хеч мадех, эй азиз,
Мехргиёхам бидех, мехргиёхам бидех.  
 Баъзе аз образхое, ки дар ашъори Чалолуддини Балхй маъмуланд, дар газалиёти шоира низ корбаст шудаанд, чунончи, хуршед, ной, дил, нур, мавло, фардо ва албатта тимсоли махбуби Шамс. Ва хамон часорат дар сохтани калима ва истиклоли табъ дар ин даста аз газалхояш зоҳир намудааст, чун «бетуй», «абртар шудан», «камарй»-ву «хуршедй»:
Зи фалак, ки рухсат омад, раҳи бетуй гирифтам,
Ки зи ботуй шикастам ҳама банд-банди худро.  
Бо дилбастагии зиёд ба газалхои Мавлавй ва ирфон Фарзона андешахои орифона ва ошиконаи худро шакл додааст, хатто дар мисоли навоварй чехраи махбуби Шамсро хамчун тимсоли замонавй тагйир додааст :
Шамс, биё, ракси фарангй кунем,
Дасти туро дар камар овардаам.
Шамс хатто дар як чой бо симои занона пайдо мешавад :
Кист гуфтам дилбарат, берун шуд аз айвони субх,
Бонуи заррини ту, шамси хинобандони ту.  
Бо вучуди он ки шамсро бо харфи хурд менависад, яъне, ишора ба он мекунад, ки ин шамс офтоби табиист, на он тимсоли ормонй, ба хар хол хонанда ба ёди хамон Шамси ормонй меафтад. 
Харчанд дар ин даста аз газалхои Фарзона пайравй дар техникаи шеърофаринии Мавлавй эхсос мешавад, бояд гуфт, ки дар газалиёти у вобаста ба рухи замон ва расолати ичтимоии шоир хиссиёти ифтихороти миллй низ чўш мезанад, чунончи дар як газали ошиконааш аз ин дастаи ашъор, аз яшти абастой, субхи митроиву харфи ахурой ёдрас мешавад.
Хамин тарик, дар газалиёти Фарзона хам дар баъзе маънихои ирфонии Мавлавй ва хам ба чихати табъи озоди шоиронаи ин шоир пайравии эчодкорона ба назар мерасад. Бо илхом аз у Фарзона тавонистааст баробари талкини маънихои ирфонй, дар олами имкони худаш такопуву чустучу намуда, гавхари шеъри худро сайкал дихад. 



--
-D