Мавкеи модарнома ва модаронахо дар ашъори Фарзона.

Дар адабиёт аз кадимулайём зан асосан хамчун маъшука ситоиш ёфта, модар танхо дар абёти панду ахлокй ном бурда шудааст, чунончи, дар ашъори Саъдй, Хофиз,Чомй, Бедил байтхои алохидае дучор мешаванд, ки дар онхо бузургии модар эътироф мегарданд.
Дар модарномаи Лоик симои умумиятёфтаи модари кухистони точик тасвир ёфтааст: зани оддй, аммо бузург, мехрубон, дуогу; бо муйхои бофидаи пилтабаста, бо дастхои ширбу. Лоик дар ситоиши модар суханро дарег надошта, уро хатто чони чахон номидааст. Умуман, фазо дар модарномахои Лоик густурда буда, шоир ба гайр аз бузургдошт ва эхтироми модар барои тасвири манзарахои табиат ва табиати мардуми кўњистон низ чой бокй гузошта, бузургиву саховати ин мардумро дар симои модар тачассум намудааст.
Анъанаи офариниши модарнома дар эчодиёти насли минбаъдаи шоирон, аз чумла, Фарзона низ пайравй шудааст. Модар барои Лоик агар мояи ифтихор ва хотироти гохо ширину гохо дардомез бошад, барои Фарзона баробари боиси ифтихормандй будан, шахси муттакову паноханда низ хаст. Шеърхои дар ин мавзуъ навиштаи шоира дар шаклхои газал, нимой ва сафед фарохам омадаанд. Дар ин кабил ашъор симои модар гохо хира, гохе дигар хеле равшан ба назар метобад. Чунончи, дар «Бими фардо», ки нимоист, симои модар хира аст, ки дар хаёли духтар бо телефон ба у мегуяд:
…Садои модари ман бардаму чавон гардад.
Ва гох нола кунад ин садо: Манам танхо,
Магар намешуд аз ин шахр бахти ту пайдо.
Надонам, эй модар. 
Харчанд эчодкор модарномахояшро мисли Лоик дар як мачмуа чамъоварй нанамудааст, мачмуи ин кабил шеърхояшро модарномахои у номидан хато набошад. Дар «Дасти дуои модар»- и Лоик 43 шеъру газал ва чанд дубайтиву рубой чой дорад. Дар се чилди девони Фарзона наздик ба 16 адади шеърхо чой дода шудаанд, ки дар шаклхои гуногуни шеърй, баъзеашон пурра ба модар бахшида шудаанд, дар кисме аз онхо чое мурочиат ба модар, ё ягон чехраи у матрах аст. 
Дар анъанаи газалсароии форсу точик маълум аст, ки хар як байт бар сари худ истиклоли маъной хам дорад. Як газали шоира њам аз ин кабил аст, ки мавзўъхои шикоят аз берахмии замона, харобии Ватан, номехрубонии мардум баррасй шуда, сипас бо ин байт, ки мухотабаш модар аст, хотима меёбад: 
Модари офтобиам, ох, чи шабсириштам, ох.
Шаъшаа пош, пош, пош бар ману зиндагониям. 
Дар газали дигараш модарро «хуршеди фурузонфар», «субхи тулуи дил», «нусрати раббонй», «Марями беисй» меномад. Инхо тасвирхои наве хастанд, ки ба модар нисбат дода шудаанд. Шеърњои «Боз бизй, боз, боз!», «Фатвои чадид», «Мубашшири субх», «Садои сабзи имон» – ро метавон сирф модарномахои шоира номид. Масалан, дар шеъри нахустини мазкур, ки дар шакли китъа аст, чунин мисраъхо меоянд :
Боз туй, боз туй, боз ту,
Он ки маро чону чигарбанд монд.
Бар дили ман хуни биполанда бурд,
Риштаи шарён шуду пайванд монд…
Дар дили фарзанд хуни полоянда бурдан тасвири тоза дар адабиёти муосири точик аст, ин холат нишон медихад, ки чй андоза миёни фарзанду модар риштахои кавист ва чй андоза модар дар њаёти фарзанд мавкеъи бузург дорад. Дар китъаи мазкур талмехи «хуни биполанда» бадеияти шеърро фузудааст. Симои модаре, ки Фарзона офаридааст, тимсоли зане аз ахли илм аст (Модарчон! Аз чунбиши мавзуни хомаи ту дар зиндагии ман субх метаровад. «Фатвои чадид»), ки дар шањр зиндагй мекунад. Ин зан бо каламу дафтар сару кор дорад ва хамеша духтарашро ба имону бовар ба зебоихои зиндагй ва бахрабардорй аз ин неъмат мехонад. Шоира дар боби модарномахои Лоик ва худаш чунин изхори акида дорад: «Модари ман инсони донишманде бо тафаккури густурда хастанд, ки фазои зиндагй ва фазои фикрашон дигар аст. Аммо шеъри устод Лоик чун дарди чонсузи кулли мардуми точик аст, дарди ман хам хаст». Агар дар модарномахои Лоик чихати фалсафиву ичтимой пуркувват бошад, дар ин кабил ашъори шоира андешаву эхсос ва хаёлангезй барчаста аст. 
Шояд баъди Лоик дигар шоире ба дарачаи Фарзона набошад, ки бо лутфи беш ва садокатмандй аз мењрубонй ва бузургихои модар ин кадар зиёд харф зада бошад. Дар тасвири у модар симои занест зиёии шахрй, ки барои духтараш пири поки панохандаро мемонад.
Ба чуз модарномахо дар ашъори Фарзона, агар гуфтан раво бошад, модаронахо низ чой доранд, яъне шеърхое, ки аз номи модар гуфта мешаванд: гохо дар шакли хитоб ба фарзанд, гохе дар холати болидагй аз модарй. Ин кабил шеърхо, ки асосан дар чилди аввали девони шоира бештар ба назар мерасанд, дар шакли китъа ва газал хеле пурэхсоси дилнишин фарохам омадаанд. 
Фарзанд мояи хушнудй ва тозарухии модар аст, бо таваллуди у чахон дар чашми модар ранги дигар мегирад:
…Чашми шабгунаи ман рушан шуд
Омадй гуна бадал кард чахон.
Абр бо ояти борон хонад
Ин шаби кудс ба гуши ту азон.
Шоираи модар, ки аз бузургиву фарзонагй дилгир аст, акли содаву тифлона, маъсумият мехохад. Гохо тифлаш уро аз хар кор бозмедорад, бинобар ин модар аз тифлаш, ки бо вучуди хурдй бар рагми «чумлаи гурдон» ба у голиб гаштааст, хохиш дорад, ки уро аз шеър гуфтан бознадорад.
Дар адабиёти имрўз, агар хато нашавад, баъди Гулрухсор Фарзона дуввумин касест, ки аз тифл, аз ифтихори модарй ин кадар зебо, яъне шоирона сухан мегўяд. Гулрухсор дар ин маврид суханро дар колаби шеъри чормисрагй, ки одатан мўхтамили мавзуъхои ичтимой-ахлокй мешавад, рехтааст: 
Чашмони тифлам
Ситора доранд.
Дар шоми модар
Ситораборанд.  
Ё чои дигар :
...Гирди гахвораи ту сархади мехр,
Ман ба гирди сари ту сархадбон.
Хоби ман, рохати ман садкаи ту,
Хоби сахти ту мабодо вайрон!  
Аммо ходисаи камназир аст, ки Фарзона дар назми точик суханро дар мавзуи тифлу модар ба колаби газал мегунчонад. Дар байтхои поёние, ки аз як газал оварда мешавад, гиряи бача «номаи милоди навбахор», хандааш «таронаи нушини обшор» аст, шоира тифлашро даричаи боз ба суи нур мехонад. Бояд таъкид кард, ки мафхуми равшаниву нур одатан дар ашъори ошиконаи шоирон, аз чумла худи мавсуф, омадааст. Чихати тозагии кори эчодкори мазкур ин аст, ки ин мазмунро дар нисбати тифл истифода намудааст:
... Рузе, ки офтоб гурубад ба чашми ман,
Ту охирин даричаи бозй ба суи нур.
Хуш омадй ба дањри гунахпарвару дурушт,
Ох, эй вучуди поктар аз чашмаи булур. 
Хамин тарик, модарнома ва модаронахо дар эчодиёти шоира чои алохида дошта, ба тарзи хос адо шудаанд ва барои устувору садодор гардидани биниш ва охангхои хоси занона дар адабиёти точик сахмгузор хастанд.



--
-D